Apartheid in Zuid-Afrika
Zuid-Afrika, een land dat met haar kolonisatieverleden en langdurige apartheidsregime een turbulente geschiedenis kent. In ‘Om het hart terug te brengen’ vertelt Annemarié van Niekerk hoe het voor haar was om op te groeien en te leven in dit land.
Zij vertelt over zorgeloze momenten uit haar jeugd, maar ook over hoe het was om op te groeien aan de witte kant van de apartheid. Hoe het normaal was om zwarte mensen in dienst te hebben. Hoe haar vader aangesloten was bij een van de grootste nationalistische partijen in Zuid-Afrika. Echter ook hoe deze verdeeldheid nooit ter discussie gesteld mocht worden.
In haar latere jaren zet Annemarié zich af van haar opvoeding en de racistische ideologie van haar vader. Ze gaat werken op een universiteit waar ze in aanraking komt met mensen. Mensen die er andere opvattingen op nahouden en/of aan de andere kant van het apartheidsspectrum moeten leven. Ze verdiept zich langzaam maar zeker steeds meer in de ware geschiedenis van haar land en schudt daarmee de gehersenspoelde overtuigingen van zich af. Ook krijgt ze een relatie met een zwarte man, iets wat in een land met de apartheidswetgeving niet bepaald over rozen gaat.
Interessant, maar ook ongemakkelijk
Hoewel ‘Om het hart terug te brengen’ zeer interessant is om te lezen, is deze ook enigszins ongemakkelijk. Ongemakkelijk wanneer je leest hoe Annemarié en haar zussen (bewust) in het ongewisse worden gelaten over de onderdrukking van zwarte mensen. En hoe zij dit van kinds af aan altijd normaal hebben gevonden. Gek genoeg is dit niet eens het meest ongemakkelijke aan het boek. Kinderen zijn nu eenmaal overgeleverd aan de invloed en lering van ouders, school en omgeving. Wat zij zien en te horen krijgen nemen zij aan voor waar.
Het wordt ongemakkelijker op het moment dat Annemarié in haar jongvolwassen jaren zich van de witte denkbeelden heeft afgezet. Waarom? Omdat ze met haar witte huidskleur zich automatisch in een geprivilegieerde positie bevindt. Ondanks dat ze zich wil distantiëren van de apartheid. Dit is merkbaar, bijvoorbeeld wanneer zij zich op plekken, op bankjes etc. mag begeven waar zwarte mensen dit niet mogen. Echter ook op momenten dat zij zich dit zelf niet lijkt te realiseren. Het is lastig om hier een voorbeeld bij te noemen, omdat het in de subtiliteit van een situatie zit. Af en toe lijkt het of ze denkt te begrijpen wat de ander doormaakt. Dit terwijl zij dit vanuit haar komaf en haar positie nooit zou kúnnen begrijpen.
Later in het boek neemt dit gevoel gelukkig wel wat af (hoewel het nooit helemaal weggaat) en krijg je een inkijkje in de wereld van het Afrikaans Nationaal Congres (ANC). De verzetspartij tegen de apartheid in Zuid-Afrika waar bijvoorbeeld Nelson Mandela een prominente rol in had. Ook krijg je te lezen hoe haar turbulente relatie met Denzel een schaduwzijde kent. Een kant van haar relatie die ze kostte wat kost stil wil houden voor haar omgeving.
‘We dachten er goed aan te doen jullie te vertellen dat we bij de organisatie een motie gaan indienen om onze bezwaren tegen jullie deelname kenbaar te maken en te vragen of jullie bijdrage aan het programma kan worden geschrapt,’ zegt de vrouw met de talking stick.
Interne tweestrijd
Hoewel het boek zoals aangegeven zeer interessant is om te lezen, vraag je je gaandeweg toch ergens af of van Niekerk degene moet zijn die het verhaal over het ANC en de wereld van de verzetters moet vertellen. Enerzijds is dit nu eenmaal hoe haar leven is verlopen en heeft zij zich openlijk afgezet tegen de apartheid en ingezet voor deze partij. Echter door bovenstaande uitleg blijf je toch met het gevoel zitten dat het zélfs daarmee nog oneerlijk is dat zij deze misstanden mag aankaarten en vertolken in plaats van iemand die dat zijn of haar hele leven ook heeft moeten doormaken.
Ze vertelt wel over dat ze met deze zelfde gedachtegang wordt geconfronteerd. Bijvoorbeeld wanneer zij op een literair congres als gastspreker mag optreden in plaats van andere (zwarte) vrouwen die hier ook geschikt voor zouden zijn. Echter komt ze niet veel verder dan dit constateren, zich er rot over voelen en zich afvragen of zij gelijk hebben.
Al met al is ‘Om het hart terug te brengen’ dus geen slecht boek en is het enerzijds natuurlijk wel interessant om te lezen hoe het Annemarié is vergaan in al die jaren. Anderzijds kun je je door bovenstaande afvragen of je, als je nog niet bekend bent met de geschiedenis van Zuid-Afrika, dit op deze manier voor het eerst wilt lezen.
Liefde en geweld in Zuid-Afrika
€24,99
Op voorraad. Voor 23:00 uur besteld, morgen in huis
Gratis verzending!
