In de rubriek ‘Pareltjes Onder het Stof’ zijn onze redacteurs achterin hun boekenkast gedoken om te speuren naar boeken. De enige voorwaarde is dat het boek niet jonger mag zijn dan drie jaar. Titels die de moeite waard zijn, worden nog eens onder de loep genomen en krijgen de aandacht die zij stuk voor stuk verdienen. Deze week pakte Lisa Het diner, de debuutroman van Herman Koch, nog eens uit de kast.
Paul en Serge Lohman, broers, spreken af in een chic restaurant voor een diner. De twee broers en hun vrouwen bespreken van alles en nog wat; van vakanties tot de goede kans die Serge maakt om premier van Nederland te worden. Ze praten over koetjes en kalfjes, maar niet over hetgeen waar ze het eigenlijk over moeten hebben: hun kinderen. Beide koppels hebben een zoon van vijftien, die samen een verschrikkelijke gebeurtenis hebben veroorzaakt. De koppels moeten nu besluiten hoe ze de situatie gaan aanpakken. Alles verzwijgen en negeren voelt voor de ouders eerst nog als de meest voor de hand liggende optie, maar helaas heeft de politie inmiddels zelfs Opsporing Verzocht ingeschakeld, op zoek naar de jongens. Snel zal heel Nederland naar de twee zoons op zoek zijn… De situatie voelt voor de ouders als een tikkende tijdbom en ze moeten snel een besluit nemen. Hoe ver zijn de ouders bereid te gaan om hun zoons te beschermen?
Op de achtergrond speelt ondertussen nog veel meer, iets waar Koch al vroeg in het boek op hint. Met Paul zelf lijkt ook iets aan de hand te zijn, merk je als lezer aan de rommelige en gespannen gedachten van Paul. Zijn vrouw lijkt naast Paul de verstandigheid en kalmte zelve. Daarnaast speelt de politieke carrière van Serge ook een grote rol in het leven van zijn gezin; Paul beschuldigt zijn broer er zelfs van dat Serge enkel en alleen ten behoeve van zijn politieke carrière een zoon uit Burkina Faso heeft geadopteerd. Het antwoord op alle vragen krijg je in fragmenten, verwerkt in flashbacks en opbouwend tot een ontknoping aan het einde van het boek.
Niet alleen in de rijke verhaallijnen, maar ook in de schrijfstijl van Koch zit veel verscholen. Het boek is opgebouwd als een luxe diner – op verschillende manieren. Zo begint het boek met een hoofdstukje dat dient als aperitief. Een aperitief ligt een tipje van de sluier op, warmt je smaakpapillen op, maar dat is het. Pas later komen de zwaardere gangen, het aperitief is een mini inleiding. Zo ook in Het diner. Deze opbouw volgt het boek; van ‘aperitief’ tot een al iets uitgebreider hoofdstuk ‘voorgerecht’, tot een lang en inhoudelijk ‘hoofdgerecht’, waarna het weer afbouwt met een ‘dessert’ en een klein, kort ‘digestief’. Niet alleen de lengte van de hoofdstukken komt overeen met de grootte van de gangen van een luxe diner, maar ook de hoeveelheid informatie die de hoofdstukken verschaffen klopt. In het aperitief is alles nog hapklaar en makkelijk te verwerken, dit in tegenstelling tot het hoofdgerecht; daar moet je toch wat langer op kauwen.
Koch is na Het diner uitgegroeid tot een vrij bekende schrijver met een hele duidelijke, nuchtere en droge manier van vertellen. In Het diner komt deze stijl al naar voren. Geen angst voor scheldwoorden, bijzondere gesprekken en lastige thema’s. Meer dan eens beschrijft Koch scènes die je ronduit ongemakkelijk laten voelen. Wat in Het diner ook al naar voren komt, is de manier waarop Koch vraagstukken nét niet afsluit. Hij creëert met zijn boeken vaak verhaallijnen die vragen oproepen bij zijn lezers, maar geeft vaak net geen concrete antwoorden aan het eind van zijn boek. Natuurlijk hint hij wel op de antwoorden en in Het diner heb je als lezer hele sterke vermoedens. Toch blijf je na het uitlezen van het boek achter met een licht gevoel van mysterie en een klein knagend onderbuikgevoel. Dat maakt – naast de vele andere redenen – Het diner een écht pareltje.
