Een suspense novel met een surrealistisch tintje
De moord op commendatore is het nieuwste tweedelige verhaal van Haruki Murakami. Het eerste deel, dat onderwerp is van deze recensie, kwam uit in november van vorig jaar. In dit eerste deel maken we kennis met een zesendertigjarige portretschilder, die door echtscheiding een paar maanden rond gaat zwerven in Japan. Hierna neemt hij zijn intrek in het huis van een beroemde schilder, Tomohiko Amada, die de vader is van een vroegere studievriend en inmiddels niet meer daar kan wonen vanwege zijn leeftijd. Rondom het huis gebeuren allerlei onverklaarbare dingen: er luidt elke nacht een bel om dezelfde tijd, er lijken duistere krachten aan het werk te zijn rond het huis en de omgeving, en de hoofdpersoon komt in aanraking met een mysterieuze opdrachtgever die zijn portret door hem wil laten schilderen, net op het moment dat hij een enorme painter’s block ervaart…
Dit boek voelt van kaft tot kaft aan als een suspense novel. De typische Murakami-stijl die altijd een surrealistisch tintje bevat is gelijk weer herkenbaar, en de spanning bouwt langzaam maar zeker op. Deze spanning bereikt zeker nog niet zijn hoogtepunt, dat is iets wat wel merkbaar is. Het boek heeft een duidelijk open einde, en voelt eigenlijk meer aan als een introductie dan een verhaal dat bijna voltooid is maar alleen nog het einde mist. Dit is overigens geen minpunt, tenzij je er niet van houdt als verhalen langzaam opgebouwd worden. Want dat is een eigenschap die De moord op commendatore wel bevat: Murakami neemt echt de tijd om met name het hoofdpersonage uit te werken.
Even later ving ik een geluid op dat me niet vertrouwd in de oren klonk. (…) Juist vanwege die diepe stilte bereikte het me nog net. Ik hield mijn adem in en luisterde aandachtig. Het was geen krekel. Het was geen geluid dat de natuur voortbracht. Het werd voortgebracht met het een of andere apparaat of werktuig. Het klonk als geklingel.
Een beklemmend gevoel neemt bijna onbemerkt toe
Daar houdt het echter nog niet op. Ook de andere personages die de revue passeren hebben een intrigerend karakter en/of achtergrond. Vooral de mysterieuze opdrachtgever is een interessant personage waar je van meet af aan al de kriebels krijgt. De sfeer bouwt langzaam op tot steeds onheilspellender en beklemmender, dit doet Murakami op meesterlijke wijze. Je kan er net de vinger niet op leggen waarom, maar een gevoel van beklemming neemt zonder dat je het merkt toe, tot je je aan het eind van dit eerste deel ineens beseft dat er weinig goeds kan voortkomen uit deze gebeurtenissen.
Het hoofdpersonage is er overigens een die niet gemakkelijk is. De portretschilder zit overduidelijk met zichzelf in de knoop, maar lijkt ook nogal narcistische trekken te vertonen: eigenlijk wordt zijn misère veroorzaakt door krachten buiten zichzelf, en aan zelfreflectie lijkt hij maar weinig te doen. Hij benadert de gebeurtenissen in zijn leven bovendien behoorlijk zakelijk, waardoor dit een bepaalde gereserveerdheid en afstand creëert tussen de lezer en de schilder. Enerzijds vult dit de sfeer van het verhaal enorm goed aan; het voelt immers vrijwel constant alsof er een band met een deel van de realiteit mist. Anderzijds zorgen deze eigenschappen er ook voor dat het je, vanwege gebrek aan sympathie voor de portretschilder, niet bijzonder veel kan schelen wat er met hem gebeurd.
Toegankelijk boek voor de niet-kenners van Murakami
Voor lezers die niet bekend zijn met de schrijver Haruki Murakami is De moord op commendatore een prima boek om kennis te maken met zijn stijl. De schrijfstijl van dit boek is prima te volgen, en hoewel het verhaal (zoals alle boeken van Murakami eigenlijk) best surrealistisch aanvoelt, is het niet zodanig heftig dat je het niet meer kan volgen. Het is een prima kennismaking met hoe hij de wereld telkens weer weet te omschrijven, zonder dat het zó abstract wordt dat je je er zelf niet meer in kunt vinden. Voorwaarde is overigens wel dat je een interesse hebt in het genre van surrealisme, want daar ontkom je niet aan bij boeken van deze schrijver.
Haruki Murakami is een Japanse schrijver van 69 jaar oud. Bekende werken van hem zijn o.a. Kafka op het strand, Norwegian Wood en 1Q84. Hij is geboren in Kyoto, maar opgegroeid in Kobe. Allebei zijn ouders gaven les in Japanse literatuur, maar omdat hij zelf meer hang had naar de Westerse schrijfstijl heeft hij zich deze eigen gemaakt. Murakami is niet altijd auteur geweest, hij begon zelfs pas fictie te schrijven na zijn dertigste. Hij heeft ook een jazzbar samen met zijn vrouw gehad, en is ook werkzaam geweest in een platenzaak (dit was zijn eerste baan). De moord op commendatore – deel 1 is zijn 21ste boek.
