Feit en fictie lopen door elkaar
Het is 1946 als Pete Banning de kerk van zijn gemeente inloopt, de kamer van de dominee binnen gaat en Dexter Bell zonder blikken, blozen of woorden doodschiet. Gezien dit in de plattelandsgebieden van Mississippi zelden voorkomt is het gelijk het nieuws van de eeuw en de vraag rijst al gauw: waarom heeft Pete, vooraanstaand en welvarend burger van Clanton, de dominee neergeschoten? Ondanks herhaaldelijk aandringen van vrienden, familie en natuurlijk de sheriffs van Clanton houdt Pete zijn lippen stijf op elkaar. Hij wil geen woord loslaten over zijn motief, waardoor het stadje algauw verdeeld raakt in twee kampen. De mensen die achter Pete staan zijn van mening dat een oorlogsveteraan, welvarend herenboer en betrokken lid van de gemeenschap dit niet zomaar doet, terwijl de mensen die achter de familie van de dominee staan vinden dat hun vooraanstaande en in aanzien staande dominee in koelen bloede is vermoord, waarvan ze zich niet kunnen voorstellen waarom.
Het oordeel is een bijzonder geschreven verhaal waar Grisham erin is geslaagd om feit en fictie naadloos in elkaar over te laten lopen. Het boek is onderverdeeld in drie delen: De moord, De oorlog en Het verraad. Omdat Grisham bekend staat boeken te schrijven met een overwegend juridische boventoon is dat ook wat je voor het merendeel verwacht. Bij dit boek maakt Grisham echter een grote uitstap naar een heel ander thema: de Tweede Wereldoorlog. Het tweede deel van het boek gaat namelijk over Pete’s tijd toen hij uitgezonden is geweest naar de Filipijnen, waar de strijd tegen de Japanners op zijn heetst is geweest, en waar de Amerikanen overrompeld werden door deze grootmacht. Dit is een onderdeel van de Tweede Wereldoorlog waar veel Nederlanders ongetwijfeld een stuk minder over weten, want voor ons land draaide de Tweede Wereldoorlog namelijk vooral om de macht van Hitler en de uitroeiing van de Joden.
Er was meer dan genoeg voedsel op de Filipijnen, net als water. Maar het gebrek eraan in O’Donnel (het krijgsgevangenkamp) verergerde hun ziektes. Iedereen leed wel ergens aan: malaria, knokkelkoorts, scheurbuik, beriberi, geelzucht, difterie, longontsteking of dysenterie, of combinaties daarvan. (…) Sommige mannen waren zo ziek door de heftige diarree dat ze niet konden lopen en zichzelf bevuilden waar ze lagen. Sommigen stierven eraan.
Geschiedenis leren terwijl je een boeiend verhaal leest
Hoewel oorlog een genre is waar je specifiek van moet houden is dit deel van het verhaal erg goed geschreven. Er is maar een klein moment waarop erg specifiek wordt ingegaan over de oorlogsvoering an sich. Daarna verlegt de focus zich op het krijgsgevangenschap en de guerrilla’s op de Filipijnen. Dit deel van het boek, waar John Grisham zwaar leunt op de feiten terwijl hij tegelijk het fictieve verhaal van Pete hierin verweeft, is verrassend genoeg het meest boeiend om te lezen. Ook wordt in dit gedeelte van het boek het karakter van Pete zo goed onderbouwd en ontwikkeld dat dit weinig anders uitlokt dan betrokkenheid en sympathie voor het hoofdpersonage.
Daarnaast houdt de waarom-vraag je vanaf het eerste hoofdstuk je bezig. Grisham weet je als lezer voldoende geïnteresseerd te houden, en je zelfs gevoelens van frustratie mee te geven vanwege de zwijgzaamheid van Pete. Wat wel opvallend is, is hoe de familie van Pete, en met name zijn zoon Joel en dochter Stella, zich gedraagt in de nasleep van Pete’s daad. Heel hun leven staat op zijn kop: hun vader zit in de dodencel, hun moeder is vanwege onbekende redenen opgenomen in een krankzinnigengesticht en hun leven zal nooit meer zo worden als het was geweest. Toch komt het over alsof zij zich met name zorgen maken over de financiële kant van de toekomst. Dit terwijl beide kinderen van Pete een degelijke opleiding volgen waarmee zij in de toekomst toch enige zekerheid hebben van een goede carrière, of in elk geval een baan. Natuurlijk komen ook de psychische strubbelingen aan bod van Pete’s directe familie, dit is echter niet heel ver uitgediept.
Verrassend boek voor een gevestigd auteur
Anderzijds is dit ook wel vrij lastig, omdat dit verhaal zo veelzijdig is dat het onmogelijk wordt om alle karakters een dergelijke uitdieping te geven. John Grisham heeft hierin wel een duidelijke keuze gemaakt, waardoor het verhaal nergens gaat fladderen of oppervlakkig wordt. Wel voelt de afwikkeling, het laatste deel, soms wat langdradig aan, omdat er in stukken van dit deel een benadering is gekozen waarin het lijkt alsof het verhaal op zijn eind is, terwijl het nog een tijdje doorsuddert. Gelukkig is dit van korte duur. De spanning herpakt zich als er toch nog een ontwikkeling komt in het familiegeheim dat Pete en zijn vrouw Liza al die tijd met zich mee hebben gedragen.
Dat John Grisham een begenadigd schrijver is hoeft inmiddels niet meer gezegd te worden. Met bijna veertig uitgebrachte boeken is zijn positie in de auteurswereld inmiddels vrij solide. Uiteraard zijn er met zoveel titels betere en slechtere te vinden, maar gezegd kan worden dat Het oordeel zeker weten onder een van Grisham’s betere werken valt. Ondanks dat de rechtsgang goed aan bod komt (hoe kan het ook anders bij zijn werk), is dit niet het onderwerp wat het verhaal draagt. Het boek is dus zeker de moeite waard om te gaan lezen, mits de eerder genoemde thema’s je aanspreken natuurlijk.
Commissaris Konrad Sejer zoekt naar de waarheid in een familiedrama - wat is er écht gebeurd?
€19,50
Op voorraad. Voor 15:00 uur besteld, woensdag in huis
