Kunstmatige Vriendin
Klara is een KV: Kunstmatige Vriendin, en niet zomaar eentje. Klara is namelijk een zeer opmerkzame KV. Samen met mede-KV Rosa zit zij vol smart te wachten om gekozen te worden door een kind. Wanneer zij en Rosa samen in de etalage mogen zitten duurt het niet lang voordat een meisje, genaamd Josie, interesse in haar krijgt. Het valt Klara meteen op dat er iets aan de hand is met Josie: er mankeert iets aan haar gezondheid. Toch gaat Josie niet met haar moeder naar binnen; ze belooft echter terug te komen om Klara te kiezen. Na lang wachten begint Klara de hoop op de terugkomst van Josie bijna te verliezen als zij tóch nog binnenstapt. Vanaf dat moment is het de taak van Klara om voor Josie te zorgen, kostte wat kost én ondanks de waarschuwing van haar cheffin dat de beloften van mensen niet veel waard zijn. Krijgt Klara uiteindelijk gelijk? En lukt het haar om de zieke Josie te helpen? Dat, en veel meer, is waar het boek Klara en de zon om draait.
Dit boek is op meerdere fronten een zeer geslaagd verhaal. Allereerst heeft het boek, hoewel te boek staand als roman, niet alleen dit genre aangehaald. Klara en de zon kan hiernaast namelijk ook als een sciencefiction bestempeld worden. Tegelijkertijd is dit genre niet nadrukkelijk aanwezig, maar vormt deze juist een heel mooie balans als toevoeging aan het roman-aspect. Daarnaast heeft dit boek ook nog een filosofisch thema: hoe ver kan de mens gaan in robotisering, wanneer gaat dit té ver en wanneer kan een artificiële intelligentie bestempeld worden als een soort in plaats van een hulpmiddel?
Zoals gezegd waren dit nuttige lessen voor mij. Niet alleen had ik geleerd dat ‘veranderingen’ bij Josie hoorden, en dat ik bereid moest zijn me daaraan aan te passen, ik was ook gaan begrijpen dat dit geen eigenschap was die alleen aan Josie was voorbehouden; dat mensen vaak de behoefte voelden een kant van zichzelf naar boven te halen om aan voorbijgangers te tonen, zoals ze in een etalage zouden kunnen doen, en dat dit vertoon niet zo serieus hoefde te worden genomen als het moment eenmaal voorbij was.
Roman met een vleugje sciencefiction en filosofie
Opvallend aan Klara en de zon is dat je maar weinig hoeft te weten over de auteur om toch duidelijk te kunnen lezen waar Ishiguro voor staat. De wereld van Klara en Josie die hij schetst lijkt zowel gegrepen uit zijn eigen achtergrond (Engels met een tintje Japans) als compleet fictief. Het verhaal speelt zich af in een futuristisch Amerika met internationale invloeden. De samenleving kent een hoop overeenkomsten met de huidige, maar een aantal aspecten lijken tot in het extreme doorgetrokken: zo is er niet alleen maar klassenverschil, maar uit zich dit ook in aparte woongemeenschappen. Ook wordt er op een uitzonderlijke manier met de jeugd omgegaan. Om een kind alle ‘kansen’ te gunnen kunnen deze worden ‘opgetild’.
Deze twee onderwerpen komen niet heel diepgaand aan bod en hoewel je als lezer zeker verlangt naar meer duidelijkheid over de oorzaak of de betekenis hiervan enerzijds, doet anderzijds het gebrek hieraan niet af aan het verhaal. Sterker nog, het lijkt hier een bewuste keuze van Ishiguro: je mag als lezer zelf invulling geven aan de betekenis en wat het inhoudt dat kinderen ‘worden opgetild’ of wat het precies betekent dat de samenleving meerdere sub-gemeenschappen kent. Wiens kant kies je, en waarom?
Wat maakt een mens een mens?
Het verhaal wordt in zijn geheel verteld vanuit het perspectief van Klara. Dit op zichzelf is al een unieke manier van vertellen en zorgt ook voor binding met de KV. Je kunt als lezer bijna niet anders dan sympathie voelen voor Klara, hoewel je je tegelijkertijd ook constant bewust bent van haar artificiële intelligentie en de beperkingen die dit met zich meebrengt. Klara is logisch, weet (complexe) emoties van de mens zeker te herkennen, maar onzeker is of zij deze zich eigen maakt of niet en wát dit dan voor haar betekent. Is het simpel ‘nabootsen van’ gelijk aan het ‘hebben van’? En tot hoe ver reikt deze bekwaamheid? En wanneer vervaagt dan precies de grens tussen robot en mens?
Allemaal thematiek die op een luchtige, maar betrokken manier wordt verwoord. Het is echt bijzonder knap hoe het de auteur lukt om alle randvoorwaarden voor deze wereld, mensen, robotten en emoties neer te zetten en tegelijkertijd de lezer alle ruimte weet te laten om aan de betekenis ervan een eigen invulling te geven. Alle personages die voorbij komen in het boek, of ze nu terloops worden genoemd of een grotere rol spelen, elk hebben ze zo hun eigen karakter en betekenis voor het verhaal. Kortom: dit boek bevat een hoop verschillende lagen waar goed over is nagedacht en die zeer goed uit de verf komen. Absoluut de moeite van het lezen waard!
roman
€22,99€13,90
Op voorraad. Voor 15:00 uur besteld, woensdag in huis
