De overgave
Een Texaanse pioniersfamilie wordt overvallen door een groep Comanche-indianen. De gevolgen zijn hartverscheurend. Veertig jaar later krijgt de hoogbejaarde Granny, wier familie voor haar ogen werd gedood of ontvoerd, bezoek van Quanah, de aanvoerder van de door haar zo gehate Comanche. De flaptekst van het boek De overgave liegt er niet om. Hoewel het niet iedereen zal aanspreken, duidt het erop dat het een verhaal is doordrenkt van geschiedenis. Het verhaal uit 2007 is inmiddels in menig kringloop te vinden, maar hoort het daar wel thuis? Deze week wordt het boek weer eens Uit den Ouden Doosch gehaald.
Mensen leven mee met wat ze lezen. Ga jezelf maar eens na, iemand die iets heeft meebeleefd zal zijn oordeel daarover niet zo snel meer klaar hebben.
Het verhaal
De historische roman van Japin is opgedeeld in drie delen; de prijs van de grond, zaad in de winter en Gods adem. Het boek telt 366 pagina’s, maar toch leest het als een trein. ‘Die ene dag. Mensen vragen altijd naar die ene dag. Alsof ik geen andere heb geleefd.’ Een krachtige openingszin, verwijzend naar de overval van de Comanche op Sallie – Ganny – Parker en haar familie. De dag waarop zij door de overvallers gespietst werd aan de grond en meermaals verkracht werd. De dag waarop de mannen in haar familie werden vermoord en gescalpeerd en de vrouwen werden ontvoerd. Als lezer wordt je meegenomen in de gevoelens van wraak die Granny na al die tijd nog bij zich draagt. Zet het verhaal in het Wilde Westen en de situatie met de blanke kolonisten en het verhaal is compleet. Volg Granny in de zoektocht naar haar kinderen (en kleinkinderen). Om geen spoilers te noemen laten we maar in het midden hoe het afloopt met de ontvoerde vrouwen.
Quanah, de kleinzoon van Granny, komt in het begin van het boek bij Granny op bezoek voor informatie voordat hij zich gaat overgeven. Hij is Comanche-hoofdman en moet met zijn volk vertrekken naar de reservaten. Granny rakelt haar herinneringen op zonder hier doekjes om te winden. Ze draagt wonden met zich mee die nooit goed geheeld zijn. Het boek beslaat een tijdsperiode van vijftig jaar waarin Granny de ruwheid van haar bestaan beschrijft. Het gaat niet alleen over wraak wegens wat haar is overkomen, maar ook over verdriet en de verwerking van dit trauma. Uiteindelijk komt het neer op vergeving, maar gezien het verleden van Granny is dat iets heel lastigs. Granny is een harde tante met een nog harder levensmotto:
Huilen is voor mensen die nooit iets hebben meegemaakt.
Prettige extra’s
In eerste instantie lijkt het verhaal verschrikkelijk goed bedacht. De verbazing is dan ook des te groter als blijkt dat het verhaal gebaseerd is op historische feiten. Het nawoord maakt duidelijk hoe het met Quanah en zijn stam afloopt nadat hij vertrekt bij Granny. Ook de bronnen, stamboom, kaart en tijdlijn voegen veel toe aan het verhaal. De foto op de omslag maakt het helemaal af. Zodra de lezer weet dat het de kleindochter van Granny is, maakt dat het verhaal alleen nog maar mooier. Het boek is na twaalf jaar in ieder geval zeker de moeite waard om weer eens uit den ouden doosch te halen (of gewoon van je boekenplank).
Arthur Japin
Veel mensen kennen Arthus Japin (1956) van zijn boek De zwarte met het witte hart.Hoewel hij bij het grote publiek doorbrak met dit boek, was dit niet zijn debuut. In 1996 debuteerde hij namelijk al met zijn verhalenbundel Magonische verhalen. Hij heeft veel prijzen ontvangen waaronder de NS-publieksprijs voor het boek De overgave. Zijn romans en verhalen hebben vaak een historische inslag. De overgave is dan wel gebaseerd op historische feiten, maar de waarheid is dat het boek nog maar een milde versie schetst. Want, zo stelt Japin in het nawoord: zoals altijd is de historische werkelijkheid extremer dan ik zou kunnen denken en in dit geval zelfs gruwelijker dan ik heb durven gebruiken.
