Recensie: Orphan Black – Seizoen 1 t/m 4

Sarah heeft haar leven nou niet bepaald op de rit, want ze leeft op straat en verdient haar geld door het te stelen. Daarnaast zit deze begin dertiger ook nog eens verwikkeld in een stukgelopen relatie met een drugsdealer. Als ze op een dag op het perron staat ziet ze een vrouw die als twee druppels water op haar lijkt. Sarah ziet hoe zij haar schoenen uitrekt en naast haar tas neerzet, waarna ze zichzelf voor de trein werpt. Gechoqueerd van het voorval, besluit ze die spullen van haar dubbelganger mee te nemen. Dit is haar uitweg voor alle problemen: het leven overnemen van een ander. Ze werkt zichzelf alleen maar verder in de moeilijkheden en komt tot een schokkende ontdekking die niet te bevatten is.

Inmiddels is de serie al vier seizoenen onderweg en werkt het verhaal zich langzaam maar zeker naar een ontknoping, want het volgende seizoen zal de laatste zijn. Deze Netflix Original, die door BBC America geproduceerd wordt, is van het begin tot het eind te bekijken op de online streamingdienst. Het kan ook zeker geen kwaad omdat de hele serie in een ruk te kijken, want het verhaal wordt behoorlijk complexer en met de hoeveelheid personages die uiteindelijk een belangrijke rol gaan spelen, blijft het opletten geblazen. Wie is nou wie? Wat is zijn of haar belang ook alweer? Hoe leidt de ene situatie tot de andere? Het tempo ligt ook nog eens hoog, dus veel vragen worden misschien wel beantwoord zonder dat het helemaal tot je doordringt.

Spoileralert! Vanaf hier bevat de recensie enkele kleine spoilers over het eerste seizoen.

Voor wie de eerste twee afleveringen heeft gezien van Orphan Black is het al duidelijk waar de serie om draait. Sarah ontdekt namelijk dat zij en Beth (de vrouw de zelfmoord pleegt) klonen zijn, en dat zij lang niet de enige zijn. Ze ontmoet onder andere wetenschapper Cosima, voetbalvrouw Alison en de verwilderde Helena. Allen totaal verschillende personen, behalve dan dat ze exact hetzelfde DNA hebben. Alleen, er blijkt iemand belang te hebben bij de dood van alle klonen. Terwijl ze opgejaagd worden, proberen de identiekelingen te achterhalen wie ze zijn en waar ze vandaan komen. Maar nog belangrijker: wie of wat jaagt op hun levens en hoe kunnen ze daar aan ontkomen?

De ster van deze show is Tatiana Maslany en zij verdient zoveel respect met haar rol. Het is zo’n onwijs knappe prestatie om al die totaal verschillende personages neer te zetten, zonder dat deze te weinig onderscheidend worden. Natuurlijk doen kleding, haar en make-up al een hoop, maar daarnaast heeft elk personage ook nog eens een andere accent, houding en manier van doen. Dusdanig dat als Maslany die rollen zonder kleding en make-up zou spelen, je ook precies kan zeggen welke personage ze speelt. Tenminste, tot seizoen vier, want daarin wordt een nieuwe kloon geïntroduceerd die niet echt interessant is omdat die te veel weg heeft van een van de andere klonen. Prijswaardig is haar werk zeker, maar verder dan een Golden Globe-nominatie is ze helaas nog niet gekomen helaas.

Natuurlijk zet Maslany de serie niet helemaal in haar eentje neer en gelukkig zijn er nog meer dan genoeg andere castleden die hun steentje bijdragen. Het acteerniveau van iedereen ligt behoorlijk hoog en er valt eigenlijk niet iets op te merken in negatieve zin over de acteerprestaties. Elk relevant personage komt geloofwaardig over. Zo geeft Jordan Gavaris als de homoseksuele stiefbroer van Sarah zowel letterlijk als figuurlijk kleur aan de serie. Maria Doyle Kennedy is de streng, maar rechtvaardige, slimme Siobhan Sadler, de vrouw die Sarah en Felix heeft grootgebracht. Verder is het nog leuk om te vermelden dat ook Nederlands trots Michiel Huisman vanaf een seizoen twee een aantal afleveringen te zien is.

Het is ook vooral bijzonder hoe het mogelijk is dat de verschillende klonen interactie met elkaar kunnen hebben. In de onderstaande een korte video wordt uitgelegd hoe ze een zelfde scène meerdere keren opnemen en dat vervormen tot één beeld waarin twee of meer klonen samen te zien zijn. Daarnaast is er ook veel gebruik gemaakt van slimme camerastandpunten, want zo wordt een van de personages vaak over de schouder gefilmd, waarbij je de andere ziet. Met name in het eerste seizoen zie je de klonen veel interactie met elkaar hebben, maar naarmate het verhaal vordert vinden die momenten een stuk spaarzamer plaats. Het is dan namelijk verhaaltechnisch ook goed mogelijk om de klonen niet samen in één beeld te laten zien.

Spoileralert! Vanaf hier bevat de recensie spoilers over het tweede seizoen.

Aan het eind van het tweede seizoen wordt duidelijk dat er niet alleen vrouwelijke klonen bestaan, maar dat er ook een mannelijke tegenhanger, gespeeld door Ari Millen, bestaat: Project Castor. Daar draait eigenlijk het derde seizoen volledig om en hoewel de uitwerking daarvan gewoon goed is, en het verhaaltechnisch ook gewoon kloppend is, is dat seizoen vooralsnog toch het minste van de vier. Omdat die mannelijke lijn duidelijk lang niet zo belangrijk is voor de serie als de vrouwelijke klonen, maakt het die klonen gewoon een stuk minder interessant. Bovendien lijken die mannelijke identiekelingen wel heel erg op elkaar, waardoor ze uiteindelijk relatief weinig toevoegen aan het geheel.

Spoileralert! Vanaf hier bevat de recensie spoilers over het derde seizoen.

Het einde van het derde seizoen laat zien hoe het afloopt met Project Castor en in het vierde seizoen is de mannelijke klonenlijn dan ook bijna volledig verdwenen. Het verhaal gaat nu een nieuwe koers varen en het wordt duidelijk dat de wetenschappelijke beweging neolution centraal staat voor het vierde seizoen. Er vinden veel gebeurtenissen plaats waarvan je aanvankelijk misschien denkt dat ze vergezocht zijn, maar toch zijn ze lang niet zo ondenkbaar meer. Er zijn wetenschappers die daadwerkelijk experimenteren met gentherapie, maar daarbij stuit men natuurlijk wél op het schenden van ethische principes. In de serie is dat niet het geval en worden er gemene spelletjes gespeeld over de ruggen van bijna alle betrokkenen.

Seizoen vier wel opvallend omdat het duidelijk anders is dan de vorige drie. Voor het eerst spelen de makers een nog niet eerder gebruikte troef uit: flashbacks. Hoewel het verhaal van Beth bijvoorbeeld afgesloten leek na seizoen één, zien we nu haar wat haar toe heeft bewogen om zichzelf van het leven te beroven. De mensen in haar verleden gaan ook een belangrijke rol spelen in de toekomst van de nog levende klonen. Dat alles leidt uiteindelijk tot een aflevering die je kippenvel op je rug bezorgt, ergens halverwege het seizoen. Die aflevering voelt als een echte seizoenfinale, maar gelukkig krijgen we daarna nog veel meer Orphan Black. Het is overigens wel zo dat daardoor de laatste aflevering van het seizoen dat ene moment niet meer weet te overtreffen, ook al is de echte seizoenfinale behoorlijk verrassend en heftig te noemen.

Hoewel het verhaal inmiddels groot en complex is geworden, zoals al eerder gezegd, lijkt het nog wel steeds alsof dit verhaal ver van te voren bedacht is. Het blijft namelijk goed in elkaar steken, ook al gaat het seizoen wat veel kanten op en creëert het meer vragen dan antwoorden. Gelukkig weten we ondertussen dat het vijfde seizoen de laatste is en waarschijnlijk wordt het verhaal dan netjes afgerond. Zoals gebruikelijk lijkt het nu duidelijk welke kant het laatste deel van het verhaal op gaat, maar ongetwijfeld weten de makers ons daar nog een aantal keer op het verkeerde been te zetten. Het is dan wel van belang dat er niet nog meer vragen ontstaan, want ondertussen willen we gewoon graag antwoorden.