Sci-fi alfabet: Y van Yolo-generatie

Sciencefictionfilms zijn er in alle soorten en maten. Van buitenaardse wezens tot robots en van mutanten tot dystopieën. Na uitgebreid het horrorgenre behandeld te hebben vonden wij het tijd om het alfabet opnieuw langs te gaan, dit keer met sciencefictionfilms. Elke letter staat voor een woord waarbij we een paar typerende films hebben geselecteerd.

Met nog maar twee letters te gaan, zijn we aangekomen bij de Y van Yolo-generatie. Voor degenen die sinds de rel in Haren in 2012 onder een steen hebben geleefd: Yolo staat voor You Only Live Once, een levensstijl die de jeugd van tegenwoordig heeft toegeëigend om te beschrijven dat je moet genieten van het leven. Dat dat wel eens uit de hand kan lopen, bleek tijdens de rellen in Haren. Nadat Job Cohen het woord Yolo echter in de mond nam is het geen cool woord meer, maar de betekenis blijft: de Yolo-generatie zijn de jongeren die leven alsof hun leven er vanaf hangt, waarin vaak grenzen overschreden worden. Ook in sciencefictionfilms speelt deze generatie regelmatig een rol.

Attack the Block (2011)
Ook al zat deze film ook bij de X van Xenofobie, het is hét voorbeeld van de Yolo-generatie. Het criminele Zuid-Londen krijgt te maken met een heuse alien-invasie waarbij een meteorietenregen uit de hemel neervalt. Een stel heldhaftige jongeren moet terugvechten om elkaar in leven te houden, wat gepaard gaat met veel Britse slang en verwijzingen naar popcultuur (“Ik wou dat ik nu gewoon Fifa zat te spelen”). De film werd ontzettend goed ontvangen door mooi camerawerk en een sterk verhaal, maar de keuze voor een groep Britse jongeren maakt van Attack the Block een film die je niet snel zal vergeten.

De jongeren gaan anders om met een alien-invasie dan volwassenen in films zouden doen. In plaats van te vluchten of keihard terug te knokken ter bescherming van de mensheid, staat de vriendschap voorop. Ze zijn erg innovatief in het oplossen van verschillende problemen en maken gebruik van hun eigen kennis, netwerk en methoden om te bereiken waar ze naar streven. Bovendien is de communicatie vaak erg luchtig, ondanks de serieuze context: in deze scienceficion speelt humor een belangrijke rol. Ook dat is natuurlijk een kenmerkend onderdeel van de Yolo-generatie.

Chronicle (2012)
Drie schoolvrienden stuiten per toeval op een bijzonder object in een gat in de grond. Ze weten niet precies wat het is, maar wat ze wel weten is dat ze de dag erna bijzondere krachten hebben gekregen. Matt, Steve en de licht autistische Andrew ontdekken dat ze met telekinese leuke dingen kunnen doen, zoals knuffels laten ‘leven’ en pestkoppen een lesje leren. Allemaal leuk en aardig, maar het gaat mis als Andrew zijn krachten misbruikt en er slachtoffers vallen. Andrew ziet zichzelf steeds meer als de nieuwe apex predator en Matt en Steve proberen hem wanhopig verstand bij te brengen.

Ook hier is weer sprake van een typisch gevalletje Yolo-generatie: de jongens vragen zich niet af wat de krachten zijn, of denken niet na over mogelijke lange termijn voordelen van de krachten. In plaats daarvan hebben ze er vooral lol mee doordat ze nu kunnen vliegen en weg kunnen komen met baldadigheid. Behalve de onpopulaire Andrew dan, wiens ego steeds groter en groter wordt. Het bijzondere aan Chronicle is dat het een found footage film is: alle beelden komen zogenaamd van de camera van Andrew af, wat soms spectaculaire shots oplevert. Daarnaast is de geloofwaardige chemie tussen de jongens sterk geacteerd, wat van Chronicle een spannende sciencefiction met jongeren maakt.

The Faculty (1998)
Toen deze film uit kwam bestond de term Yolo natuurlijk nog niet, maar de yolo-houding beperkt zich niet enkel tot 2012 en later. In The Faculty heeft een groep scholieren na een paar vreemde gebeurtenissen genoeg reden om hun leraren ervan te verdenken dat ze niet van deze planeet zijn. De studenten, waaronder een verscheidenheid aan subculturen zoals de nerd, de gothic en de sportfanaat, bespioneren hun docenten en hun vermoeden wordt bevestigd: iets is er niet pluis. De groep trekt ten strijde op basis van kennis over sciencefictionfilms en basis scheikunde; een ogenschijnlijke cliché tienerfilm verandert zo gaandeweg in een spannende sci-fi horror.

Het ietwat kneuterige verhaal is niet typisch sciencefiction, maar wel erg leuk om te zien. Het brein achter The Factulty is Robert Rodriguez, die zowel kinder(lijke) films als Spy Kids maakte, als vage sci-fi-actie films als Sin City en Machete Kills. In The Faculty kun je dingen verwachten als overgestileerde achtervolgingsscènes, slijmerige special effects en overdreven stereotypes. In dat laatste vind je de yolo-generatie terug: jongeren die zich afzetten tegen de oudere generatie. De film is anno 2016 nog leuker om te zien, omdat er allerlei bekende acteurs in spelen zoals Elijah Wood, Famke Janssen, Salma Hayek en Jon Stewart.

De Yolo-generatie wil zichzelf misschien niet zo noemen, maar als we aannemen dat films een spiegel van de maatschappij zijn, dan bestaat deze generatie wel degelijk. We hebben nog maar één letter te gaan in dit alfabet: de Z. Welk alfabet daarna volgt? Dat houden we nog even geheim!