Spinsel: de verloren aandacht

Vorige week zat ik in de bioscoop bij The Hateful Eight en ik werd weer eens geconfronteerd met een steeds vaker voorkomend fenomeen. Tijdens de film waagde de persoon voor mij het een aantal keren om eens rustig wat Whatsapp-berichten te gaan beantwoorden, met het scherm op maximale intensiteit. Naast dat ik nu weet wat deze man dit weekend zou gaan doen met zijn digitale penvriend is het ontzettend irritant als middenin een scène ineens een wit lichtje opduikt in je ooghoek. Dat je van tevoren even een Instagrammetje maakt of een Snapchatje doet snap ik, maar tijdens de film?!

Dit fenomeen zette me aan het denken. Wat bezielt deze mensen om met je hoofd bij een Whatsapp-gesprek te zijn als je midden in een bioscoopfilm zit? Je hebt ten slotte betaald voor die mooie, immersieve ervaring in een grote donkere zaal. Bovendien stoor je anderen ermee, zouden ze dat nu echt niet door hebben? Als ik een gok moet wagen ligt de oorzaak in de afname van onze aandachtsspanne. Nu gaat dit heel erg vroeger-was-alles-beter klinken, maar dat is te wijten aan de toename van (digitale) technologie. We krijgen steeds meer prikkels, staan met alles en iedereen in verbinding, en we hebben het gevoel er per se iets mee te moeten doen. Door veelvuldig gebruik van smartphones, waarop je tegenwoordig bijna alles kan doen (en dat juich ik alleen maar toe!) is ons brein steeds meer gericht op multitasken. Dat is op zich een positieve ontwikkeling, maar helaas betekent dat ook een afname in hoe goed je je kan focussen op een taak. De meneer voor mij in de bioscoop had hier blijkbaar ook last van.

Persoonlijk vind ik het vooral erg jammer, want je zal zeker minder intens genieten van de film. Dat kan een eigen keus zijn – hoe jij je film ervaart moet je helemaal zelf weten – maar ik begrijp niet waarom je dan nog naar de bioscoop zou gaan om zowel je medebezoekers als je eigen portemonnee er mee lastig te vallen. Dit fenomeen kun je overigens doortrekken naar andere gelegenheden waar je media of kunst consumeert: selfies in musea, tinderen tijdens een concert en blogs lezen tijdens een superspannende Zweedse serie. We kunnen ons niet meer richten op één film, serie of boek zonder afgeleid te worden. Als technofiel is het voor mij erg dubbel. Ik houd er van om helemaal meegenomen te worden in de wereld van een boek of film, de tijd te vergeten en uiteindelijk met slapende ledematen te beseffen dat je al lang had moeten beginnen aan het voorbereiden van het avondeten. Maar ik geniet ook van het multitasken: je email lezen terwijl je met je moeder aan de telefoon hangt of je route plannen terwijl je met drie personen tegelijk aan het appen bent.

Hoe gaat het er in de toekomst uit zien? Het lijkt voor de hand te liggen dat technologische ontwikkelingen in dezelfde versnelling blijven doorgaan, met bijbehorende afname van onze aandachtsspanne. Gaan films zich hieraan aanpassen? Kijken we straks films die zodanig geproduceerd zijn dat je makkelijk de helft kan missen om toch het hele verhaal mee te krijgen? En wordt het dan niet enorm saai om deze films wél met volle aandacht te bekijken? De toekomst zal het leren, maar ik ga voorlopig toch proberen om me niet af te laten leiden tijdens een film: mobiel op stil, lampen uit, en deur dicht.