Voor de filmliefhebbers onder ons zal het geen nieuws zijn dat het downloaden van films via torrents, nieuwsgroepen of andere gratis bronnen op het internet illegaal is. Toch worden er in Nederland miljoenen films en series gedownload zonder dat je als downloader gestraft wordt. Tot vorige week. Op 1 december kondigde filmdistributeur Dutch Filmworks aan dat ze actief de individuele downloader gaan bestraffen. Eerst met een waarschuwing, dan een zogenaamde schikkingsvoorstel van 150 euro – wat in de volksmond gewoon een boete wordt genoemd. Tijd om eens uit te zoeken wat er nu precies aan de hand is.
Piraterij is al lange tijd een probleem in de entertainmentindustrie. Althans, voor de producenten en andere betrokkenen in deze branche, niet voor de consument. Zij zijn sinds de komst van het internet en glasvezel er hard op vooruit gegaan, want het is makkelijker dan ooit om een film gratis te bekijken. Waar je tien jaar geleden nog een nerd moest zijn die begreep hoe P2P werkte, hoef je nu alleen maar een programma als Popcorn Time te installeren en de grootste gratis videotheek die er bestaat opent voor jou zijn deuren. Lange tijd was het moeilijk te achterhalen wie illegaal downloadde. Als je onbeschermd een torrent downloadt is misschien wel je ip-adres te zien, maar niet welk huisnummer daar bij hoort. Dat weten alleen de internetproviders. Stichting BREIN (Bescherming Rechten Entertainment Industrie Nederland) is al sinds 1998 bezig om illegale verspreiding van media tegen te gaan, je kent ze misschien nog wel van de filmpjes die aan het begin van elke videoband stonden. In feite waren zij ‘Kamp Filmindustrie’ en de downloaders ‘Kamp Het internet is van iedereen’. Lange tijd heeft het hoofd van die stichting, Tim Kuik, geroepen dat alleen de uploaders aangepakt worden omdat die het illegale circuit in stand houden, maar nu is ook de eenvoudige burger dus de sjaak. Ze lobbyen al tijden bij onze regering om downloaders harder aan te pakken, en nu Dutch Filmworks als filmdistributeur ook zelf tot actie overgaat, is het rumoerig geworden in piratenland.
Even op een rijtje: aan de ene kant staat de filmindustrie, met BREIN als zelf uitgeroepen woordvoerder. Aan de andere kant staat de mediaconsument die gretig gebruik maakt van het recht om gebruik te maken van alles wat op internet wordt aangeboden. Daarboven staat vervolgens de regering, die verrassend stil blijft in deze discussie. Waarom? Het sleutelwoord hier is privacy. Als individuele downloaders opgespoord moeten worden, zullen gegevens bij de internetproviders opgevraagd moeten worden om te achterhalen welke persoon bij welk ip-adres hoort. Degene die het opvraagt – of dat nou BREIN, Dutch Filmworks of de regering is – kan dan inzien wat jij allemaal downloadt, ook de legale downloads. En dat is natuurlijk inbreuk op je privacy. In Duitsland lijkt de regering daar niet zoveel om te geven, want al een tijdje kun je daar een flinke boete verwachten als je ook maar één film illegaal binnentrekt. Echter schijnen de burgers daar dan ook wat angstiger te zijn voor hun privacy. Zo pinnen veel Duitsers geld uit de muur om vervolgens contant te betalen, zodat niet te traceren is waar ze hun uitgaven doen. In Nederland lijken we ons daar niet zo veel zorgen om te maken, maar is dat wel terecht? Gek eigenlijk dat piracy en privacy maar één letter verschillen.
Maar het wordt nog gekker. Met alle terreurdreiging in de wereld reageert onze overheid als een kat in het nauw en hebben ze pardoes een oude conceptwet weer uit de kast getrokken. Deze stelt dat de politie in alle (!) computers van burgers mag kijken, bestanden wijzigen, toevoegen, de webcam openen en nog veel meer, ook als je geen verdachte bent. En dat allemaal om mogelijke terroristen op te sporen. Voeg de piraterij-heisa samen met deze wet – die neigt naar een politiestaat – en de doemscenario’s duiken al snel op. Als dit door gaat is niet meer het downloaden het strafbare feit, maar ook het in bezit zijn van illegaal verkregen media, ook als iemand anders het per ongeluk, danwel expres op jouw computer heeft gezet. Reden genoeg voor de filmliefhebber om een wenkbrauw op te trekken vanwege deze bangmakerij. Digitaal terrorisme in eigen land.
Zullen we ons dan maar gedragen als brave burgers en nooit meer een serie downloaden, ook als je hem live op tv hebt gemist en dus de volgende dag niet kan meepraten met je collega’s? Het lijkt me sterk dat dat gebeurt. Voor veel mensen is illegaal downloaden of streamen de gewoonste zaak van de wereld, omdat het een makkelijk alternatief is voor de betaalde opties zoals Netflix. Het geld is vaak niet het probleem, maar het beperkte aanbod zorgt voor de overstap naar illegale bronnen. Oudere films, onbekende films en series die niet zo’n groot succes zijn geworden verschijnen vaak niet op de legale streamingdiensten. Zelfs als je zowel Netflix als Hulu, Pathé Thuis, Videoland, MyPrime, HBO Go, Film1 – en ga nog maar even door – bij elkaar optelt, is het aanbod magertjes en reikt het vaak niet verder dan de blockbusters en klassiekers. Bovendien loopt het aanbod hiervan achter op andere landen. Ik denk dan ook dat hier het probleem zit. Zo lang er geen goed aanbod is dat onder één abonnement valt (moet je je voorstellen dat je al deze diensten aanschaft, dan kun je beter illegaal downloaden en de boetes betalen…) dan zullen mensen uitwijken naar illegaal kijken.
De meningen zijn verdeeld of er ooit een dergelijk abonnement zal komen. Ik zie de toekomst toch positief in. Je ziet nu dat tv-zenders steeds sneller series uit de VS in Nederland op televisie uitzenden – Fox biedt zelfs een 24-uurs service met series als The Walking Dead. Als de televisie – wat toch qua populariteit daalt als entertainment-medium – dit voor elkaar krijgt, dan kan het niet lang duren voordat enkele online streamingdiensten fuseren en er een dienst ontstaat waarin je vrijwel elke film en serie kan streamen tegen een schappelijke maandprijs. Het hoofdargument tegen piraterij is nu telkens dat de filmindustrie hiermee grof geld misloopt, maar als straks slechts een enkele onbekende of oude serie of film illegaal wordt gekeken, dan zal dat een minieme invloed hebben op het verdienmodel van de grote bazen in Hollywood. Cassettebandjes werden ten slotte ook altijd gekopieerd, ondanks de inspanningen van BREIN. Als je bovendien kijkt naar de recordtijd waarin concertkaartjes van Adele zijn uitverkocht, staat de muziekindustrie nog altijd fier overeind.
