Uit Den Ouden Doosch: Back to the Future II (1989)

Woensdag 21 oktober is het Back to the Future Day! Misschien komt je deze dag niet bekend voor en dat kan kloppen, want deze dag wordt niet jaarlijks herhaald. Het is een eenmalige gebeurtenis die plaatsvindt op 21 oktober 2015. Dat is namelijk de dag waar onze tijdreishelden Marty McFly en Doc Emmett Brown naartoe reizen in de tweede Back to the Future-film. Omdat er al talloze websites zijn die hedendaagse uitvindingen vergelijken met het geschetste toekomstbeeld in de film, gaat dit artikel voornamelijk over de film zelf. Waarom is Back to the Future, en eigenlijk de hele reeks, zo’n groot succes geworden?

Allereerst een erg korte samenvatting van het verhaal. Aan het eind van de eerste film komt Doc in zijn tijdreizende DeLorean het slechte nieuws vertellen dat er iets mis is met Marty’s kinderen in de toekomst. Het was nooit de bedoeling dat er een sequel zou komen, maar de fantastische special effects en de leuke personages sloegen zo goed aan dat Robert Zemeckis vier jaar later toch een deel twee uitbracht. Dit deel pikt het verhaal op waarmee de eerste film eindigde: Marty en Doc gaan naar de toekomst. Daar weten ze de bloedlijn van Marty te redden, maar eenmaal terug in het heden (1985) blijkt dat er iets niet klopt. Marty’s aartsvijand Biff heeft het voor elkaar gekregen het verleden te veranderen. Nu hij een rijke casino-eigenaar is en ook nog eens het meisje van Marty heeft “gestolen”, wacht Marty en Doc het avontuur om helemaal terug te gaan naar 1955, het punt waarop Biff het verleden naar zijn hand heeft weten te zetten.

De gemiddelde fanboy of fangirl van Back to the Future zal zichzelf waarschijnlijk bestempelen tot nerd. De hele reeks zit dan ook vol met Indiana Jones-achtige avonturen, droge humor en semi-wetenschappelijke uitvindingen. Het heldhaftige duo bestaat uit een geniale professor met aan zijn zijde een leergierige, maar onvolwassen jongen. Deze combinatie werkt zo goed omdat de fans zich kunnen identificeren met Marty: wie wil nou niet aan de hand genomen worden door een genie die je altijd zal beschermen en je gave, unieke ervaringen geeft? Zelfs nu, ruim twintig jaar later, blijft deze formule een succes, zo blijkt uit de animatieserie Rick and Morty die steeds populairder wordt. Deze personages zijn gebaseerd op Marty en Doc. Christopher Lloyd is overigens niet alleen bekend van de rol als Doc, maar ook als gestoorde kale oom in The Addams Family heeft hij veel fans gekregen. Michael J. Fox kreeg een jaar na Back to the Future II de ziekte van Parkinson, waardoor hij na de trilogie nog maar weinig rollen heeft kunnen vertolken. Wel is zijn stem nog steeds in allerlei animaties te horen.

Een ander sterk punt in de trilogie is de coherentie in het verhaal. Het is moeilijk om in tijdreisfilms geen gaten in het plot te maken, maar Back to the Future is erg grotendeels kreukvrij uitgekomen. Het toppunt is wel als Doc op een krijtbord uitlegt hoe parallelle dimensies werken, waarbij hij dus eigenlijk beargumenteert hoe de film werkt. Deze scène is ontzettend vaak gepersifleerd en wordt gezien als een schoolvoorbeeld van tijdreizen in films. Deel twee van de trilogie scoorde ook erg goed door de vele verwijzingen naar de vorige film; er waren niet veel films die dat zo letterlijk durfden te doen. In deel twee zijn verschillende scènes uit het eerste deel opnieuw nagespeeld, maar dan in een andere variant (omdat Marty en Doc terugreizen naar die tijd). De manier waarop dezelfde acteur meerdere keren in beeld aanwezig kan zijn, in de vorm van verschillende leeftijden, is voor die tijd echt fenomenaal gedaan. Tegenwoordig zien we dat met nieuwe technieken steeds vaker gebeuren, zoals in de serie Orphan Black, maar daarbij worden allerlei computergestuurde camera’s gebruikt. In 1989 moesten ze het doen met een filmrol en een groen scherm.

Tot slot steekt het overige CGI werk met kop en schouders boven zijn tijdsgenoten uit. Zwevende skateboards, 3D-hologrammen, vliegende auto’s en enorme televisieprojecties: ze zien er misschien niet zo realistisch uit als tegenwoordig, maar als je je bedenkt dat niets van dat alles daadwerkelijk bestond in die tijd – en films nog met een filmrol werden geschoten – dan is ook deze prestatie een pluimpje waard. Nergens zijn de special effects overdreven waardoor ze nep lijken. Natuurlijk is de futuristische visie van 2015 lachwekkend als je kijkt naar de mode en sommige stompzinnige apparaten in huis, maar het is wel zodanig verbeeld dat het echt zou kúnnen zijn.

Iedereen zal het er mee eens zijn dat de Back to the Future-reeks een monument is in de filmgeschiedenis, ook als je niet direct een band hebt met komische sciencefictionfilms. De fans leven al jaren toe naar 21 oktober 2015 om voor eens en altijd te kunnen zeggen wat er wel en niet is uitgekomen van de toekomstvoorspellingen van het brein achter de reeks: Robert Zemeckis. Laten we hopen dat Back to the Future nog vele jaren een film blijft die jong en oud kan boeien.